çocuklarda konuşma zamanı

Konuşma ve iletişimin eksik kaldığı bir hayatta bir çok sıkıntınıngelişmesi açısından zemin hazırlanmış olur. Çocuk ilk doğduğu gündenberi sürekli olarak psikososyal ve psikomotor gelişim süreciiçerisindedir. Dil gelişimi de belli ölçüde doğumdan itibaren gelişmeyebaşlar. En ideal olanı çocuğun yaşına uygun konuşma becerisinekavuşması ve bu yönde herhangi bir gelişimsel bir sıkıntıoluşmamasıdır. Çocuğun zamanında konuşması, psikososyal gelişiminaşamalarının düzenli olması , çocuğun sosyal ilişkilerinin vegelişiminin normal olması , zeka ve öğrenme kapasitesinin normalseviyeye gelmesi , ulaşması gereken gelişimsel dönemlere varması içingereklidir. Konuşma bu kadar önemli olduğuna göre isterseniz konuşmanınzamanı ve bunu pozitif ve negatif yönde etkileyen etkenleri gözdengeçirelim.Geneldebütün çocukların konuşması ve dil gelişiminin olması için yapısalolarak sinir sistemi , sinir sistemi ile dil kasları arası yollar ,ağız -damak -dudak -diş yapısının doğuştan normal olması gerekmektedir.Bunlarda ki herhangi bir doğumsal sıkıntı ve eksiklik veya sonradanoluşabilecek bozukluk, çocuğun konuşmasını negatif yöndeetkileyecektir. Bu normal anatomik yapıyı kötü yönde etkileyebilecekbir çok hastalık mevcuttur. Bu hastalıkların hamilelik döneminde annedeve çocukta gelişmesi veya doğum sonrası çocukta gelişmesi ile bu normalanatomik yapı bozulabilecektir. Bu hastalıkları tek tek saymak oldukçauzun ve geniş kapsamlı olduğundan , şu anda fazla ayrıntıya girmedentemel konuları aktarmak istiyorum.
Çocukların genelde ilk altıayında yavaş yavaş heceler çıkmaya başlar ( ma ma , ba ba , da da vb ), 12 aydan itibaren kelimeler çıkmaya başlar ( anne , baba, mama , dedevb ) , 18 aydan itibaren de cümle kurmaya başlar (anne gel , baba vervb ). Bu gelişim dönemlerinin çok gerisinde kalan çocukların genelolarak konuşma yönünden incelenmesi gereklidir. Zira gözden kaçırılacakbir durum çocuğun iletişim sorununa ikincil olarak , normal zekagelişimini , sosyal gelişimini kötü yönde etkileyecektir. Bu arada bazıçocuklar hiçbir problemi ( anatomik ve psikiyatrik ) olmadığı halde geçkonuşmaya başlamakta ve konuşma geç olmaktadır. Ama anne babalaratavsiyemiz , belli bir dönem beklendikten sonra hala konuşmayançocuklar için gerekli incelemeleri sağlamaları uygun olur.
Konuşmayanegatif etki eden , yani geç konuşmaya neden olan yada istenen konuşmaseviyesini engelleyen durumları belirtmek yerinde olur.
Bunun en sıkkarşılaşılan nedenleri arasında zeka sorunlarını saymak yerinde olur ,Zeka olarak yaşıtlarına göre geri olan çocuklar , yaşıtlarından dahageç konuşmaya başlayacaklardır.İşitme sorunu olan çocuklar dışdünyadan hiç bir ses işitmedikleri ve uyaran almadıkları için konuşmasorunu onlarda da yoğun bir şekilde olacaktır.
Çocuğun konuşmamekanizmasının ve yeteneğinin gelişmesi için dış dünyadan ses olarakuyarı alması , bunları algılaması , yorumlaması , ayırt etmesi ve bununsonucunda ona benzer sesleri çıkartması süreci gereklidir. O nedenlekonuşmayan çocuklarda işitme yönünün incelenmesi uygun olur , özelliklesık olarak otitis media ( orta kulak infeksiyonu ) geçiren çocuklariçin bu konuda dikkatli olunmalıdır.
Konuşma ya negatif etkiedecek diğer bir durum ise çocuğun görme sorunu olmasıdır . Bu durumişitme sorunu kadar probleme yol açmasa da çocuğun etrafında olupbiteneleri görmesi , nesneleri tanıması , isimlerini öğrenmesi , diğerçocuklara uyum sağlaması açısından , görme özürünün olması ,konuşmaaçısından sorun olabilmektedir. Bir başka neden olarak sıkhavale ve epilepsi geçiren çocukları örnek olark verebiliriz .
Bazıçocuklar normal konuşmaya başladıkları halde , hatta bazı cümlelerkurmalarına karşın geçirdikleri havaleler ve epileptik nöbetlerçocukların beynindeki işitme merkezi veya ilgili bölümlerde zarara yolaçarak , konuşma açısından ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Bunedenle anne babaların çocuklarının havale geçirmesini engellemeleriönemlidir. Bu durumu olan çocuklarda EEG (elektroensefalografi)çekilerek kolaylıkla havale ye bağlı sorunlar tespit edilebilir.
Birdiğer neden olarak kendi halinde olan , çok fazla uyarı almayançocuklarda , geç konuşma ve iletişim sorunları olabilmektedir.
Çocuğundoğduğu andan itibaren insanlar arasında olması , onunla konuşulması ,sevilmesi , oyun oynanması onun gerekli çevresel uyarıları alarakkonuşmasını hızlandıracaktır.
Diğer yandan etrafında fazla insanbulamayan , kendi halinde kalan çocuklarda bu gelişim geriolabilmektedir. Yukarıda bahsedilen soruna paralel olaraközellikle 0-3 yaşta izlenen TV ye (saatlerce müzik , reklam izleme )bağlı olarak çocuklarda dış dünyadan kopma , kendi halinde olma eğilimi, insanlardan ve insanlar arası ilişkilerden uzaklaşma , nesneler iledaha fazla ilgilenme , duygusal alışverişten vazgeçme , konuşmama ,yaşıtları ile ilgilenmeme , seslenince bakmama gibi bir durumun olduğubir psikiyatrik tablo gelişebilir.
Buna bağlı olarak çocuklarınkonuşması gelişmez veya geliştikten sonra gerileyebilir. Bu durum geçfarkedildiği zaman konuşma sorununun yanısıra bir çok sorunun eşlikettiği otistik özellikler gelişebilir
. Anne babaların bu kritik yaşamevresinde ( 0-4 yaş ) çok fazla TV izlettirmekten kaçınmaları yerindeolur. Ayrıca düzenleme bozuklukları , yaygın gelişimselgerilikler , kronik depresyon , çocukluk çağı psikozları gibi bir çokhastalıkta ve çok merkezi sinir sistemini tutan hastalıklarda konuşmasorunları yaşanmaktadır.Çocuğun konuşma ve iletişim yönündegelişimini hızlandırmak için yapılabilecekler.( yukarıda bahsedilenhastalıklar ve bedensel sorunlar dışlandıktan sonra )
1- Çocuğa sevgi ve huzur dolu bir aile ortamı hazırlamak
2- Çocuk ile ilgilenmek ve sevildiğini hissettirmek
3- Çocuğun bedensel ihtiyaçlarına ( yemek , uyku , koruma vb ) cevap vermek
4- Çocuk ile yaşı ne olursa olsun sık sık konuşmaya çalışmak
5- Yaşına uygun bir şekilde onun ile oyun oynamak
6- Çocuk ile birlikte vakit geçirmek
7- Onun dengeli ve çeşitli beslenmesini sağlamak
8- Onun kendi haline kalmasına izin vermemek
9- Mümkün olduğunca yaşıtları ile birlikte oyun oynamasını sağlamak
10- İnsanlar arasında sık sık bulundurmak
11- Ona hikaye masal anlatmak , ninni söylemek
12- Onun size gönderdiği konuşma ve ses mesajlarına cevap vermek
13- Bir nesneyi eline aldığında onun ile ilgili ona bir şeyler anlatmak ( çocuk 3- 4 aylık bir bebek olsa bile )
14- TV karşısında çok uzun süre kalmasını engellemek (0-4 yaş )
15- Onun ile konuşurken ses tonunu iyi ayarlamak
16- Onun işaret ile gösterdiği istekleri onunla konuşarak yönlendirmek, anlatmasını sağlamak (yaşına uygun olarak)
17- Onun fikirlerine değer vermek onun ile sık sık dertleşmek ( yaşına uygun olarak )
18- Onun kendine güvenini artırmak (bakınız özgüveni artırma yolları )
19- Onun sık sık sosyal ortamlarda bulunmasını sağlamak
20- Kalabalık içinde onun konuşmasını teşvik etmek
21- O konuştuğunda onu cesaretlendirmek , teşvik etmek
22- Onun yaşına uygun bir eğitim almasını sağlamak
23- Günlük belli bir zaman ayırarak onun ile resimler üzerinde bol bol konuşmak
24- Ondan yaşına uygun olarak hikaye , masal anlatmasını istemek
25- Konuşma zorlukları gördüğünüzde onun dikkatini konuşma zorlukları üzerine çekmemek